Қоғамдық пікір – қозғаушы күш

---

Атырау облысында игерілмей қалған қаражаттың көлемі қанша? Апатты үйлердің жағдайы не болмақ? Қаңғыбас иттер тақырыбы жабулы күйінде қала бермек пе? Үш ауысымды мектептер азая ма? Мүгедектер мұңын кім тыңдар? Әлеуметтік желіде жиі көтерілетін, атыраулықтар үшін маңызды осы және өзге де мәселелер жуырда құрамы түгелге дерлік жаңарған облыстық қоғамдық кеңестің отырысында талқыға түсті. Облыс әкімінің орынбасары Нариман Таушов қатысқан кеңесте негізінен үш мәселе қаралғанымен, жоғарыда атағанымыздай, кеңес мүшелері өңір үшін өзекті өзге де сауалдарды көтеріп, пікір-ұсыныстарын білдірді.

Жиналғандар алдында баяндама жасаған облыстық қаржы басқармасының басшысы Азамат Сәлімбаев былтырғы бюджет қаражатының аймақтағы игерілуі туралы айтса, Атырау қаласының әкімі Мейірім Қалауи халықты толғандыратын нақты мәселелерді атап, атқарылып жатқан жұмыстар жайынан хабардар етті. 

ҚАЗЫНА ҚАРЖЫСЫНА – ҚАТАҢ БАҚЫЛАУ

– 2021 жылы облыс бойынша жоспарланған 523 млрд. 45 млн. теңгенің 99 пайызы игеріліп, қалдық 5 млрд. 102 млн. теңгені құрады. Оның ішінде: Ұлттық қордан және республикалық бюджеттен бөлінген трансферттер бойынша қалдық 4 млрд. 326 млн. теңге, оның 2 млрд. 896 миллионы республикалық бюджетке қайтарылды. Қалған 1 млрд. 430 млн. теңгені биыл қайта пайдалану жөнінде Үкімет шешімі қабылданды. Жергілікті бюджет бойынша қалдық 775 млн. теңгені құрады» деді А.Сәлімбаев.

Басқарма басшысы қаржыны игермегендер туралы да айтып, аудандар мен басқармалар көрсеткіштерін жариялады. Исатай ауданы қаржыны толық игерсе, Махамбет, Құрманғазы, Мақат аудандары өзге аудандарға қарағанда көп қаржы игермеген. Оның нақты себептері де түсіндірілді. Сол секілді Атырау қаласында қалдық 1 млрд. 411 млн. теңгені құрайды. Оның ішінде Ұлттық қордан инженерлік инфрақұрылымдар құрылысына бөлінген трансферттер 1 млрд. 389 млн. теңге қажеттілік болмауынан игерілмеген.

Облыстық әкімшілер бойынша жоғары қалдық ішкі істер департаментінде орын алыпты. Бұл санатта жолаушылар көлігі және автокөлік жолдары, білім беру, мәдениет, ауыл шаруашылығы, энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармалары аталды. Жылдың қорытындысы бойынша бірнеше жауапты лауазым иелері жауапкершілікке тартылған. 

 

КІМ КІНӘЛІ?

Қоғамдық кеңес мүшесі Шынар Ізтілеуова қаражаттың игерілмей қалуына қатысты депутаттық корпус тарапынан қандай жұмыстар атқарылатыны жөнінде сұрақ жолдады. «Жалпы бюджет қаражатының игерілмей қалуына не себеп? Дұрыс жоспарланбағандықтан ба немесе мамандар кінәсі ме?» деген қоғам белсендісі жобаны басқару ісіне, менеджментке оқыту қажеттігі туралы ұсыныс білдірді.

Қаржы министрлігі тарапынан бюджет кодексіне өзгерістер енгізілген. Соған сай, ендігі жерде облыс әкімі мәслихат алдында бюджеттің игерілуіне қатысты есеп береді. «Бұған қоса, республикалық бюджеттің атқарылуы бойынша тиісті министрлік өкілдері баяндама жасаса, облыс әкімдері қатысып, республикалық бюджеттен алған трансферттері туралы қосымша баяндама жасайды. Бұл – жауапкершілікті жоғарылататын бастама» деді басқарма басшысы.

Бюджеттің екінші рет нақтылануына қатысты жиын былтыр болмағандығы да қалдық қаржының көлемін көбейтуге себепші екенін атаған А.Сәлімбаев Атырау облысы республика бойынша бұл көрсеткіштерге сай, алтыншы орында екенін айтты. 

Тақырыпқа қатысты сөз алған Атырау облысы әкімінің орынбасары Нариман Таушов: «Қаржының игерілмей қалуы – өте өкінішті жағдай. Бірақ, олардың әрқайсысының объективті, субъективті себебі бар. Ең біріншісі, бюджеттің нақтыланбауы. Ал, заң жүзінде Ұлттық қор қаржысын толық игеру қажет, игерілмесе, кері қайтарылады. Екіншіден, қымбатшылық салдарынан көптеген нысан құрылысы биылға ысырылды. Осындай факторлардың барлығы түпкі нәтижеде игерілмеген қаржы ретінде көрсетіледі» деді. Облыс әкімінің орынбасары жауапкершілікпен жұмыс жасаудың маңыздылығын атап, ақша көп болғанымен, алымы да көп екенін түсіндірді. 

Қоғамдық кеңес мүшесі Арман Хайруллин «Экологиялық кодекс бойынша эмиссиялардан түсетін қаржының бірінші тоқсан бойынша көрсеткіші қандай, жалпы қандай түсім жоспарлануда?» деген сауал жолдады. Жауаптан білгеніміздей, мәселе қаралуда. Айта кетейік, енгізілген өзгерістерге сай, экологиялық түсімдер тек қана сол салаға жұмсалуы тиіс, бұрынғыдай басқа салаларға пайдалануға заң жүзінде тыйым салынған.

АНАЛАРДЫҢ АЙТАРЫ БАР...

Сөз басында айтқан мәселелер – қоғамда талқыланып жүрген тақырыптар. Бұқараның айтарына құлақ асып, қоғамдық пікірмен санасу – істі алға жылжытатын тетік. «Келісіп пішкен тон келте болмас» дейді мұндайда. Осы орайда Атырау қаласының әкімі Мейірім Қалауи қоғамдық пікірлердің үнемі мониторинг жасалатынын айтып, сараланған тақырыптар ішінен іріктелген 12 мәселеге нақты тоқталды. 

Біріншісі – тұрғын үй кезегінде тұрған азаматтардың жалдамалы үйлер салу туралы өтініші. Қала әкімінің айтуынша, кезекте 19543 адам тұр. Оның ішінде бюджеттік сала қызметкері 9713, аз қамтылған 5932, жетім және ата-ананың қамқорлығынсыз қалғандар 1119 және көп балалы 2646 отбасы. Апатты жағдайдағы үйде тұратындар саны – 133.

«Тұрғындар мемлекет тарапынан салынатын, соның ішінде жалдамалы тұрғын үйлерді көбірек салу туралы өтініштерін білдірді. Қазіргі таңда Үкімет саясатына сай, несиелік тұрғын үй салуға басымдық берілуде. Бүгінде облыс орталығында салынып жатқан үйлердің 95 пайызы сол санаттағы үйлер» деген Мейірім Жоламанұлы «Береке» шағынауданында салынып жатқан 240 пәтерлік тұрғын үйдің аталған санаттағыларға тапсырылатынын жеткізді.

Таяуда бір топ атыраулық ананың қалалық әкімдікке жиналып, проблемаларын жеткізгенінен хабардармыз. Жиын барысында мектепте оқушыларға берілетін киім-кешектердің өлшемінің сай келуі, көп балалы отбасы мүшелерінің жұмыспен қамтылуы, алимент төлеу, мұқтаж отбасыларға берілетін азық-түліктер сапасы, балабақшаға орналастыру сынды көптеген өзекті мәселелер көтерілді. «Аталған кездесу қорытындысы бойынша іс-шара жоспары жасақталып, берілген тапсырмалардың орындалуы қатаң бақылауға алынды» деді қала әкімі.

БАУ-БАҚША ҚОҒАМДАРЫНЫҢ БАҒЫ ЖАНА МА?

Сондай-ақ, шаһар басшысы жастардың жұмыспен және белсенді шаралармен қамтылуы мәселесіне де арнайы тоқталды. Қазіргі таңда өткір тұрған мәселенің бірі   –   қаладағы тұрғын үй-құрылыс кооперативтерінің объектілеріндегі көпқабат-ты  үйлер құрылысының уақытылы аяқталмай, пайдалануға берілмеуі. Осының салдарынан наразы тұрғындар бірнеше мәрте рұқсат етілмеген митингке шығуға мәжбүр болды. Қалалық әкімдік кооперативтердің құрылыс материалдары бағасының қымбаттауына байланысты жұмыстарды аяқтау мүмкіндігі болмағандықтан инвесторлар тартуға мүдделі екенін айтып, олармен салымшылардың өздері келіссөздер жүргізу үшін арнайы кездесу өткізуге жәрдемдеспек.

Қала бойынша тағы бір өзекті мәселенің бірі – бау-бақша қоғамдары тұрғындарының саяжай құрылысы және бау-бақша шаруашылығы үшiн берілетін жер учаскелерінің нысаналы мақсатын жеке тұрғын үй құрылысын салу үшін жер учаскесіне өзгерту және инженерлік инфрақұрылыммен қамта-масыз ету талаптары. Қазіргі таңда қалада жалпы көлемі 872 га құрайтын 8085 жер учаскесінде 45 бау-бақша қоғамы бар. Оның ішінде 32 бау-бақша қоғамында суару жүйесі жүргізілген. Олардың ішінде 4426 жер учаскесі игерілген. Жер кодексінің талаптарына сәйкес, саяжай құрылысы және бау-бақша шаруашылығы үшiн берілетін жер учаскелерін  тиісті инженерлік инфрақұрылыммен қамта-масыз ету міндеттелмеген. Соған қарамастан, әкімдік бұл бағытта да тиімді шешім қабылдауға жұмыстанбақ.

Орталық көпірдің жағдайы қанағат-танарлықсыз. Таяуда бір күнге жабылып, жеңіл жөндеу жұмыстары жүргізілді. Алдағы уақытта стратегиялық маңызды нысан күрделі жөндеуден өтпек, ол 5 айға созылады. Қалалық әкімдік тарапынан ұйымдастыру, тұрғындарды хабардар ету жұмыстары, жол қозғалысына енгізілетін өзгерістер туралы қосымша хабарланады. 

ЕСТУШІ ӘКІМДІК?!

Жалпы, қазіргі таңда қалалық әкімдіктің тұрғындар үніне сергек қарау, үн қату, мәселемен толықтай танысу жұмыстары жүйелі жүргізіліп келеді. Қоғамдық кеңес мүшелерінің жалпы пікірі осыған саяды. Кеңес мүшелері 3 сағатқа таяған басқосу барысында бұдан да өзге бірнеше тақырыптар туралы ой-пікірлерін білдірді. Қыркүйек айында жылу желілеріне жөндеу жұмыстарын жүргізу Жылу энергоорталығының соңғы жылдарда қалыптасқан әдетіне айналғандай. Кеңес мүшелері бұл шараларды сабақ басталған кезге дейін жасау, қоғамдық көлік уақытын ұзарту, аялдамалар, жаяу жүргіншілер жолын салу сынды ұсыныстарын жеткізді. Айтылған ұсыныс-пікірлер негізінде жұмыстар жүргізу – келер күннің еншісінде.

Жиын төрағасы, облыстық қоғамдық кеңес төрағасы Мақсым Ізбасов талқыға түскен тақырыптарға қатысты бірнеше маңызды жайттарды атады. Мәселен, тендер ұтып алып, жұмысына жауапсыз қарайтын компаниялардың «қара тізімін» жасақтау туралы ұсыныс білдірді. Халықтың салығынан құралған ақшаны жұмсауға сергек қарап, жауапкершілік таныту, халықтың ашу-ызасына тимеу қажеттігін де қаперге берді.

Отырыс соңында қоғамдық кеңес төрағасы Мақсым Шафихұлы биылғы жұмыс жоспарымен таныстырды. Кеңес мүшелерінің ұсыныс-пікірлері негізінде жасақталған іс-шаралар тізімі бірауыздан қабылданды.

Гүлжан ӘМІРОВА